/  Ochrona przeciwpożarowa   /  Klasyfikacja budynku pod względem kategorii zagrożenia ludzi
Kategorie zagrożenia ludzi, inaczej kategorie ZL

Klasyfikacja budynku pod względem kategorii zagrożenia ludzi

Kategorie zagrożenia ludzi, inaczej kategorie ZL są częścią podziału budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe, który został określony w paragrafie 209. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku. Podział ten określa stopień zagrożenia ludzi w budynkach mieszkalnych, przemysłowych i użyteczności publicznej. Do danej kategorii zaliczony może zostać cały budek lub tylko jego część. Klasyfikacja obejmuje pięć typów budynków, a każda kategoria zagrożenia ludzi wymusza zastosowanie odpowiednich rozwiązań i zabezpieczeń przeciwpożarowych. Jak wygląda cała klasyfikacja ze względu na bezpieczeństwo pożarowe? Jakie budynki wyróżnia się w kategoriach zagrożenia ludzi? Co to oznacza i jakie wymagania przeciwpożarowe spełnić musi dany obiekt?



Klasyfikacja budynków a bezpieczeństwo pożarowe

Podstawowy podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe obejmuje:

  • budynki mieszkalne i użyteczności publicznej klasyfikowane kategorią zagrożenia ludzi, określane jako ZL;
  • budynki magazynowe i produkcyjne, określane jako PM (tu zalicza się także garaże, kotłownie, hydrofornie, rozdzielnie elektryczne, centrale telefoniczne, węzły ciepłownicze oraz stacje transformatorowe);
  • budynki inwentarskie, określane jako IN (czyli wszelkie budynki przeznaczone do hodowania zwierząt, pomieszczenia do przechowywania płodów rolnych oraz budynki gospodarcze);

Podziału tego dokonano ze względu na przeznaczenie i sposób użytkowania.

Klasyfikacja budynków wg zagrożenia ludzi

Obiekty mieszkalne i użyteczności publicznej, klasyfikowane są pod względem kategorii zagrożenia ludzi i określane jako ZL. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury podział obejmuje pięć typów budynków:

  • ZL I – to budynki użyteczności publicznej z wydzielonymi pomieszczeniami, w których może przebywać naraz więcej niż 50 osób, które nie są stałymi użytkownikami obiektu (np. personelem). Wyjątkiem są tu budynki przeznaczone do użytkowania przez osoby o ograniczonej zdolności poruszania się;
  • Przykładem takiego budynku jest centrum handlowe, kino, teatr, szkoła (jeśli są wyposażone w sale, w których przebywać będzie więcej niż 50 osób).
  • ZL II – to budynki użyteczności publicznej przeznaczone dla osób z ograniczonymi możliwościami poruszania się (użytkownikami takiego obiektu mogą być osoby niepełnosprawne, dzieci czy chorzy);
  • To na przykład żłobek, przedszkole, dom spokojnej starości, szpital czy hospicjum.
  • ZL III – do tej kategorii zalicza się wszystkie budynki użyteczności publicznej, które nie kwalifikują się to grup ZL I i ZL II;
  • Tu przykłady można mnożyć – może to być mniejszy sklep, apteka, biuro, bank czy restauracja.
  • ZL IV – to budynki typowo mieszkalne – jednorodzinne i wielorodzinne, a więc zarówno pojedyncze domy, jak i duże bloki mieszkalne;
  • ZL V – będą to budynki niesklasyfikowane w żadnej z powyższych grup, na przykład pensjonaty czy hotele;

Kategorie zagrożenia ludzi ZL, a różne funkcje budynku

Często zdarza się, że jeden budynek pełni wiele funkcji. Dobrym przykładem jest blok mieszkalny, w którym pomieszczenia na parterze są lokalami usługowymi, a wyższe kondygnacje zajmowane są przez mieszkańców. W takiej sytuacji lokale na parterze są klasyfikowane w grupie ZL III, a mieszkania w grupie ZL IV. W świetle przepisów budowlanych powinny stanowić dwie odrębne strefy pożarowe i spełniać odpowiednie wymagania.

Możliwa jest także sytuacja, gdy (przykładowo) w lokalu należącym dotychczas do sklepu, powstaje przedszkole. To także dwie odrębne grupy klasyfikacyjne. W związku z tym lokal sklepowy z grupy ZL III należy odpowiednio dostosować do wymogów dla grupy ZL II.

Zabezpieczenia pożarowe zgodnie z klasyfikacją budynków ZL

Zdecydowana większość budynków z pięciu grup ZL powinna zostać podzielona na strefy pożarowe, co ograniczy rozprzestrzenianie się ognia i umożliwi bezpieczną ewakuację. Obiekt z każdej kategorii powinien posiadać właściwą odporność pożarową, stosowne oddzielenia przeciwpożarowe, należycie wytyczone drogi ewakuacyjne i spełniać wymagania przeciwpożarowe dla elementów wykończeniowych oraz palenisk i instalacji. Budynki z tych kategorii powinny być także odpowiednio usytuowane na działce oraz spełniać wymogi bezpiecznego użytkowania. Wszystkie te kwestie są szczegółowo uregulowane w ww. Rozporządzeniu.

Warto zapoznać się z najważniejszymi wytycznymi dotyczącymi bezpieczeństwa pożarowego, jednak dobrze jest postawić na wiedzę i doświadczenie specjalistów – na przykład ekspertów FIREPROOF.

Wymagania w zakresie ochrony pożarowej należy uzgodnić już na etapie gospodarowania i zbrojenia terenu. Za zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej odpowiadają autorzy projektów budowlanych.

Odporność pożarowa budynków z kategorii ZL

Określono pięć klas odporności pożarowej budynków lub ich części, oznaczanych literami alfabetu od „A” do „E”, gdzie „A” jest wartością najwyższą. Wymaganą klasę odporności pożarowej w stosunku do budynków z poszczególnych kategorii ZL określa tabela, której autorem jest Ministerstwo Infrastruktury:

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002

Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002, dostęp: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20020750690/O/D20020690.pdf (06.11.2020)

Dobrze wiedzieć, że budynkach wielokondygnacyjnych, których piętra zalicza się do różnych kategorii ZL, odporność pożarową ustala się oddzielnie dla każdej kondygnacji. Odrębną strefę pożarową, dla której oddzielnie ustala się klasę odporności, powinny stanowić także pomieszczenia produkcyjne, magazynowe lub techniczne, niepowiązane funkcjonalnie z częścią budynku zaliczoną do danej kategorii ZL. Są to też pomieszczenia, w których zainstalowano przeciwpożarowe zbiorniki wody lub innych środków gaśniczych, pompy wodne instalacji przeciwpożarowych, maszynownie wentylacji do celów przeciwpożarowych oraz rozdzielnie elektryczne, zasilające, instalacje i urządzenia bezpieczeństwa pożarowego.

Również poszczególne elementy budynku, odpowiednio do jego klasy odporności ogniowej powinny spełniać następujące kryteria:

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 fot 2

Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002, dostęp: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20020750690/O/D20020690.pdf (06.11.2020)

Ściany oddzielenia przeciwpożarowego a klasyfikacja budynków ZL

Kolejnym ważnym zabezpieczeniem przeciwpożarowym są ściany oddzielenia przeciwpożarowego, które wydzielają strefy pożarowe. Powinny być w nie wyposażone budynki ze wszystkich kategorii ZL. Jedynym wyjątkiem jest dom jednorodzinny, który nie jest elementem zabudowy szeregowej i nie jest usytuowany bezpośrednio w granicy działki.

Ściany oddzielenia przeciwpożarowego muszą być wykonane z materiałów niepalnych, spełniać wymaganą klasę odporności ogniowej oraz zapewniać ochronę na konkretny czas. Jeśli w takiej ścianie montowane są drzwi, przeszklenia czy otwory, nie mogą przekraczać określonych wartości procentowych i muszą być wykonane lub zabezpieczone materiałami niepalnymi.

Drogi ewakuacyjne a kategoria zagrożenia ludzi ZL

Pomieszczenia użyteczności publicznej muszą zostać wyposażone w drogi ewakuacyjne, które prowadzą na zewnątrz budynku lub do oddzielnej strefy pożarowej i muszą być zamykane drzwiami. Drzwi budynków z kategorii ZL I, w których przebywać może więcej niż 50 osób, muszą otwierać się na zewnątrz.

W zależności od rodzaju budynku należy zapewnić określoną liczbę przejść ewakuacyjnych, a także ich szerokość. W strefach pożarowych ZL długość ścieżki ewakuacyjnej nie może przekraczać 40 m. Każde pomieszczenie czy budynek w strefie ZL o powierzchni powyżej 300 m powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne.

Zabezpieczenia przeciwpożarowe dla poszczególnych typów budynków to kwestie bardzo obszerne, regulowane na kilkudziesięciu stronach Rozporządzenia. Nie sposób ich skutecznie streścić w „pigułce”. Należy zapoznać się z całym dokumentem lub umówić się na konsultację ze specjalistami. FIREPROOF pozostaje do dyspozycji.