Dylatacje, zwane też szczelinami bądź przerwami dylatacyjnymi, to terminy często spotykane w budownictwie. Ich rolą jest częściowy lub całkowity podział konstrukcji bądź jej elementów. Szczeliny dylatacyjne są niezbędne dla prawidłowego osiadania budynków, które są poddane różnego rodzaju obciążeniom. Odpowiedni poziom bezpieczeństwa obiektu jest jednak możliwy, tylko jeśli zapewnimy wysokiej jakości zabezpieczenie dylatacji przed ogniem.
Czym jest szczelina dylatacyjna?
Żeby zrozumieć, czym są dylatacje, należy najpierw przyjrzeć się obciążeniom, jakim poddawany jest budynek i jego poszczególne elementy. Wliczają się w to obciążenia użytkowe, własny ciężar obiektu czy też takie warunki atmosferyczne jak skrajne temperatury, wiatr, śnieg. Te wszystkie czynniki mogą wpływać na elementy konstrukcyjne, odkształcając je na różne sposoby. Takie obciążenia są transmitowane od stropów i ścian aż do fundamentów i dalej na grunt. Z tego względu istnieje ryzyko tzw. osiadania całej konstrukcji. Co więcej, grunt nie jest jednorodny i w rezultacie pojawia się różnica osiadań i dodatkowe naprężenia. Może to spowodować uszkodzenie (np. odkształcenie) lub zniszczenie elementu konstrukcyjnego domu w postaci rys i odkształceń.
Dylatacje mają na celu właśnie niwelowanie wyżej wspomnianych obciążeń domu. Są to specjalnie wydzielone szczeliny w różnych elementach konstrukcyjnych budynku, do których zalicza się ściany nośne i działowe. Przerwy dylatacyjne wydzielają poszczególne fragmenty budynku, po to by każdy z nich przenosił przewidywane obciążenia, przemieszczenia i odkształcenia.
Bierne zabezpieczenia przeciwpożarowe – dylatacje ppoż.
Dylatacje przeciwpożarowe wchodzą w skład biernych zabezpieczeń przeciwpożarowych wykonywanych przez firmę Fireproof. W każdym budynku warto zastosować dylatacje, ponieważ mogą w znaczny sposób spowolnić rozprzestrzenianie się ognia, a tym samym podwyższyć bezpieczeństwo znajdujących się w nim osób i mienia. Bierne zabezpieczenia obejmują szeroki zakres produktów, wśród których ogromnie ważną funkcję pełnią zabezpieczenia ogniochronne dylatacji. Bierne zabezpieczenia ppoż. można zbiorczo określić jako elementy i materiały wbudowane w konstrukcję budynku, które mają właśnie odpowiadać za spowolnienie pożaru i zwiększenie czasu na ewakuację i opanowanie ognia. Wraz z czynnymi zabezpieczeniami ppoż. mogą zapewnić kompleksową ochronę przeciwpożarową obiektów, ludzi i imienia.
Zabezpieczenie ogniochronne dylatacji
Nasza firma oferuje zabezpieczenie przeciwpożarowe dylatacji i szczelin budowlanych, współpracując przy tym z wiodącymi na rynku producentami biernych zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Jeśli szczeliny budowlane znajdują się na granicy stref pożarowych, należy wykonać zabezpieczenie ogniochronne. Przy wykonywaniu takiego zabezpieczenia należy uwzględnić m.in.:
W zależności od potrzeb estetycznych bądź dostępu do szczeliny dylatacyjnej zabezpieczenie można wykonać z jednej strony. Każda szczelina dylatacyjna jest przez nas zabezpieczana z uwzględnieniem indywidualnej specyfikacji danego obiektu i klasy odporności ogniowej, jaką muszą spełniać jego poszczególne elementy. Korzystając z produktów od renomowanych producentów, możemy zapewnić najwyższy poziom ochrony przeciwpożarowej. Jeśli szczelina znajduje się na granicy stref pożarowych, do wykonania dylatacji potrzebne jest nie tylko odpowiednie wypełnienie, ale także zabezpieczenie przed ogniem.
Zabezpieczenie dylatacji przed pożarem jest możliwe dzięki jednemu z trzech poniższych materiałów:
Rodzaje dylatacji
Obciążenia, które mogą pojawić się w obrębie budynku, mogą być poważnym problemem dla jego mieszkańców i ogólnej funkcjonalności. Ze względu na zastosowanie szczelin dylatacyjnych można je podzielić na następujące rodzaje dylatacji:
- Dylatacja konstrukcyjna
Buduje się ją do wydzielenia odrębnych części budynku, które razem stanowią jednolitą całość. Oddzielone części i elementy konstrukcyjne mogą prawidłowo osiadać. Są dzięki temu bardziej odporne na warunki gruntowe, różnice temperatur i obciążenia w konstrukcji. Dylatacja konstrukcyjna głównie jest stosowana:
Dylatacje konstrukcyjne przechodzą najczęściej od fundamentu przez ściany aż do dachu budynku.
- Dylatacja termiczna
Dylatacje mają także na celu niwelowanie skutków temperatury, czyli odkształceń termicznych w konstrukcji budynku. Mowa tu o rocznych lub dobowych zmianach temperatury, które powodują wydłużenie bądź skrócenie elementów konstrukcyjnych poddanych różnicy temperatur. Nierównomierny rozkład temperatury może z kolei wywołać wygięcie lub skręcenie niektórych elementów, a w rezultacie doprowadzić do rys i spękań. Dylatacja termiczna zapobiega skutkom rozszerzalności cieplnej poszczególnych części konstrukcji domu. Przykładowo w przypadku budynków jednorodzinnych uwzględnia się je w murach elewacyjnych, tarasach, podjazdach, balkonach. To jednak niejedyne zastosowanie tego typu szczelin – dylatacje termiczne można znaleźć również w mostach czy torach kolejowych, a także w konstrukcjach stalowych.
- Dylatacja przeciwdrganiowa
Obciążenia wpływające na konstrukcję budynku mogą być też spowodowane drganiami i hałasem. Źródła tych dźwięków są różne – wszystko zależy od infrastruktury wokół domu, np. torów kolejowych, ruchu ulicznego. Szczeliny dylatacyjne przeciwdrganiowe są stosowane często w przypadku budynków przemysłowych, obiektów użyteczności publicznej i mieszkalnych wielorodzinnych. Dylatacje eliminują drgania (lub zmniejszają ich wpływ) pomiędzy dwoma elementami, np. między szybem windowym a konstrukcją budynku lub między ścianą i schodami w klatce schodowej.
Dylatacja przeciwdrganiowa to również obowiązkowy element konstrukcyjny na terenach zagrożonych częstymi trzęsieniami ziemi. Cały budynek jest wówczas chroniony przed aktywnością sejsmiczną. Podobne zastosowanie ma szczelina dylatacyjna stosowana przy budowie, która ma miejsce na schody górnicze. Kolejne zastosowanie to zmniejszanie wstrząsów spowodowanych pracą dużych urządzeń i maszyn. Dylatacja jest wówczas budowana między fundamentem lub płytą, na którym umieszczono źródło drgań.
- Dylatacja technologiczna
Niektóre materiały stosowane do wykonania elementów budynku są narażone na pęcznienie lub skurcz, co prowadzi do rys i innych uszkodzeń. W przypadku pęcznienia i skurczy dom może przyjmować obciążenia, które niweluje właśnie dylatacja technologiczna. Często wykonuje się dylatacje wylewki betonowej na nawierzchni.
Rodzaje dylatacji – szczeliny w podłogach
Oprócz dylatacji wpływających na poprawne osiadanie budynków jako całości możemy mieć do czynienia także z przerwami stosowanymi w podłogach. Zazwyczaj wykonuje się je przy ławach lub stropach fundamentowych. Szczelinę wypełnia się wówczas styropianem o grubości 1 cm i prawidłowo uszczelnia. Celem takiego rozwiązania jest zapewnienie szczelności przy różnicy między fundamentami budynku a osiadaniem na gruncie.
Dylatacja może być stosowana w podkładach (jastrychach) cementowych i anhydrytowych, które pełnią funkcję podłoża pod posadzkę, czyli jej warstwę użytkową. Można w tym przypadku wyróżnić następujące rodzaje dylatacji:
Oprócz dylatacji wpływających na poprawne osiadanie budynków jako całości możemy mieć do czynienia także z przerwami stosowanymi w podłogach. Zazwyczaj wykonuje się je przy ławach lub stropach fundamentowych. Szczelinę wypełnia się wówczas styropianem o grubości 1 cm i prawidłowo uszczelnia. Celem takiego rozwiązania jest zapewnienie szczelności przy różnicy między fundamentami budynku a osiadaniem na gruncie.
Dylatacja może być stosowana w podkładach (jastrychach) cementowych i anhydrytowych, które pełnią funkcję podłoża pod posadzkę, czyli jej warstwę użytkową. Można w tym przypadku wyróżnić następujące rodzaje dylatacji:
Wypełnienie dylatacji budynków
Istnieje kilka opcji wypełnienia, których używa się do wykonania dylatacji. Najczęściej funkcję tę pełnią elastyczne masy dylatacyjne, które dzielą się na jedno i dwuskładnikowe. Pierwsze wiążą w reakcji z wilgocią z otoczenia, a drugie na skutek reakcji żywicy z utwardzaczem. Jeśli chodzi o same składniki, możliwe opcje to:
Odległości między dylatacjami – normy PN-EN
Szczeliny dylatacyjne powinny być projektowane tak, by nie przekroczyć maksymalnej odległości od siebie nawzajem. Odległość między szczelinami dylatacyjnymi określają normy PN-EN, które zostały utworzone osobno dla konstrukcji żelbetonowych (PN-EN 1992-1-1:2008) i konstrukcji murowanych (PN-EN 1996-2-1:2010 i PN-B-03002:2007). Normy określają też przypadki, w których dylatacja może być bardziej oddalona od sąsiedniej szczeliny. Dodatkowo warto wspomnieć, że dylatacja nie jest raczej elementem konstrukcji drewnianych.